Dessertwijn: complete gids voor stijlen, productie, serveren, bewaren & kopen

Dessertwijn is de verzamelnaam voor wijnen met een duidelijke zoetheid, bedoeld om te drinken bij of in plaats van dessert. In deze complete gids ontdek je alle aspecten van dessertwijn: definities, stijlen (zoals Icewine (IJswijn), Sauternes, Port, Tokaji, PX Sherry), productiemethoden, serveertemperaturen, foodpairing, bewaartips, etiketlezen en kooptips. 

Wat is dessertwijn?

Dessertwijn is wijn met merkbare zoetheid, bedoeld voor het zoete moment van de maaltijd. Sensorisch gezien wordt zoetheid uitgedrukt in restsuiker (RS) in gram per liter (g/L). Als praktische vuistregel:

  • Droog: tot ca. 9–10 g/L RS
  • Halfzoet/Zoet: vanaf ca. 35 g/L RS merkbaar zoet
  • Dessertwijn: vaak 100–220+ g/L RS (afhankelijk van stijl)

In sommige landen, zoals de VS, is “dessert wine” ook een labelcategorie met betrekking tot het alcoholpercentage (>14% vol.), wat vooral relevant is voor versterkte stijlen (Port, Madeira, PX Sherry). In deze gids gebruiken we “dessertwijn” vooral in de smaak-technische betekenis: wijnen met duidelijke zoetheid en balans.

Hoe wordt dessertwijn gemaakt?

Er zijn meerdere technieken om suiker en aroma’s te concentreren. De belangrijkste methoden:

1) Botrytis (edelrot)

De schimmel Botrytis cinerea perforeert de druivenschil waardoor water verdampt en suikers, zuren en aroma’s concentreren. Klassieke herkomst: Sauternes/Barsac en Tokaji Aszú. Aroma’s: honing, abrikoos, saffraan, bijenwas; textuur zijdezacht met frisse zuren.

2) Icewine / IJswijn (natuurlijke bevriezing)

Druiven blijven lang aan de stok en worden pas bij ca. -8 °C of kouder geoogst en direct geperst. Het bevroren water blijft achter in de perskoek; het sap is extreem geconcentreerd (hoge Brix), met intense zoetheid en frisse zuren. Typische druiven: Vidal, Riesling, Cabernet Franc. Alcohol vaak 8–12% vol.

3) Late harvest & drogen (passito/strowijn)

Druiven hangen langer door of worden na de oogst op rieten matten of in goed geventileerde ruimtes gedroogd. Voorbeelden: Recioto (Veneto), Vin Santo (Toscane), Strohwein. Smaak: rozijnig, vijg, gedroogde bloemen, toffee.

4) Versterken (fortified)

De gisting wordt gestopt door toevoeging van wijnalcohol, waardoor restsuiker achterblijft en het alcoholpercentage stijgt. Voorbeelden: Port (Ruby/Tawny/Colheita/White), Madeira (Malmsey/Bual), PX Sherry, Marsala Dolce.

5) Gisting onderbreken & steriele filtratie

Bij sommige ongefortificeerde zoete wijnen wordt de gisting gekoeld/gestopt en vervolgens steriel gefilterd om hergisting te voorkomen. Resultaat: zuiver zoet met doordrinkbaarheid.

Belangrijkste stijlen dessertwijn

Stijl Herkomst/Voorbeelden Smaakprofiel Typische RS (g/L) Alcohol (% vol.)
Botrytized Sauternes/Barsac, Tokaji Aszú, BA/TBA (Duitsland) Honing, abrikoos, saffraan, bijenwas; romig met frisse zuren 120–200+ 9–14
Icewine / IJswijn Canada (Niagara, Okanagan), Duitsland, Oostenrijk Perzik, abrikoos, citrus, honing; zeer pure fruitexpressie 160–220+ 8–12
Passito / Strowijn Italië (Recioto, Vin Santo), Frankrijk (Vin de Paille) Rozijn, vijg, toffee, gedroogde bloemen 100–180 12–15
Fortified zoet Port, Madeira (Malmsey/Bual), PX Sherry, Marsala Dolce Rood fruit → notig/karamel (oxidatief); rozijn-stroop 90–220+ 17–20+
Aromatisch zoet Moscato, Gewürztraminer moelleux, Chenin Blanc zoet Bloesem, steenvruchten, vaak licht mousserend 60–120 6–11

Techniek & analyse: zoet, zuur & balans

De kwaliteit van dessertwijn draait om evenwicht tussen restsuiker (RS), totale zuren (TA), pH en alcohol. Enkele kernpunten:

  • RS (g/L): objectieve maatstaf voor zoetheid. 1% suiker ≈ 10 g/L.
  • TA & pH: voldoende zuur houdt de wijn fris en voorkomt plakkerigheid.
  • Alcohol: ongefortificeerd vaak 7–12% vol.; versterkt >17% vol.
  • Brix: suikergehalte in most; bij Icewine extreem hoog door natuurlijke concentratie.

Serveren: temperatuur, glaswerk & hoeveelheid

  • Temperatuur: Botrytized & Icewine: 8–12 °C (oudere Sauternes 10–12 °C). Fortified zoet: 12–16 °C.
  • Glaswerk: kleine tot middelgrote wijnglazen (geen piepkleine likeurglasjes), zodat aroma’s kunnen openen.
  • Schenken: 60–90 ml per glas is gebruikelijk vanwege de intensiteit.

Foodpairing met dessertwijn

Gouden regel: kies een dessertwijn die zoeter is dan het gerecht, anders kan de wijn bitter of dun overkomen.

Botrytized (Sauternes/Tokaji)

  • Foie gras, paté, rillettes
  • Blauwe kazen (Roquefort, Stilton, Gorgonzola)
  • Citrusdesserts, crème brûlée

Icewine / IJswijn

  • Citroentaart, cheesecake, meringue
  • Perzik/abrikoos-desserts, pavlova
  • Pittige Aziatische gerechten (zoet ↔ pittig)

Fortified (Port, PX, Madeira)

  • Tawny Port: notentaart, karamel/toffee
  • PX Sherry: chocolade, dadels, vanille-ijs
  • Madeira Malmsey: sticky toffee pudding, spekkoek

Bewaren & rijpen

  • Ongeopend: Botrytized & Icewine kunnen 5–30+ jaar ontwikkelen (top-Sauternes nog langer). Fortified zoet vaak nóg langer dankzij alcohol/oxidatie.
  • Geopend: Icewine/Sauternes 3–7 dagen in de koelkast (vacumeer of gebruik Coravin). Fortified (Tawny/Madeira/PX) blijft vaak enkele weken mooi.
  • Opslag: koel, donker, trillingsvrij; liggend voor kurkcontact (behalve flessen met schroefdop).

Kopen & etiketlezen (praktisch)

  • Check RS (g/L), TA, pH en Brix in de tech sheet voor objectieve zoetheid en balans.
  • Let op jaargang en herkomst; botrytis en vorst zijn sterk jaargang-afhankelijk.
  • Voor Icewine: zoek naar “true icewine” (natuurlijke bevriezing, geen kunstmatige “iced wine”).
  • In de VS is “dessert wine” soms een alcoholcategorie (>14% vol.) en geen smaakclaim.

Veelgestelde vragen over dessertwijn

Is dessertwijn altijd heel zoet?

Nee. Het spectrum loopt van halfzoet tot zeer zoet. De beste maatstaf is restsuiker (g/L) in combinatie met voldoende zuren voor balans.

Wat is het verschil tussen Icewine en Sauternes?

Icewine is gemaakt van gezonde druiven die natuurlijk bevroren zijn geoogst en geperst; fruit is zeer puur en fris. Sauternes is afkomstig van botrytis-geconcentreerde druiven; aroma’s gaan richting honing, saffraan en bijenwas.

Welke serveertemperatuur heeft dessertwijn nodig?

Botrytized & Icewine: 8–12 °C (oudere Sauternes 10–12 °C). Fortified zoet: 12–16 °C.

Hoe lang kun je een geopende fles bewaren?

Icewine/Sauternes: 3–7 dagen in de koelkast (beter met vacuüm of Coravin). Fortified stijlen (Tawny, Madeira, PX): vaak meerdere weken mooi.

Welke dessertwijn past bij chocolade?

PX Sherry en gerijpte Tawny Port zijn klassiekers bij chocolade, toffee en notendesserts.

Dessertwijn kopen (Icewine & meer)

Op zoek naar een bijzondere dessertwijn voor een diner, cadeau of je eigen collectie? Bij IJswijnen.nl vind je een zorgvuldig geselecteerd assortiment met een speciale focus op Canadese Icewine, plus exclusieve proefpakketten en topselecties van gerenommeerde producenten. Bekijk ook:

Tip: Wil je advies op maat? Neem contact op met onze klantenservice – we helpen je graag bij het kiezen van de perfecte dessertwijn per gerecht of gelegenheid.